1. Mô hình kinh doanh bán lẻ trên sàn thương mại điện tử

Mô hình kinh doanh bán lẻ trên sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada, Tiktok Shop… là một mô hình được nhiều người kinh doanh sử dụng do tính linh hoạt, chi phí thấp và khả năng tiếp cận thị trường rộng lớn. Đặc điểm chung của mô hình này là các cá nhân hoặc doanh nghiệp sử dụng các sàn thương mại điện tử để phân phối sản phẩm trực tiếp đến người tiêu dùng. Dưới đây là các yếu tố quan trọng trong mô hình kinh doanh này:

1.1. Mô hình doanh thu

• Bán lẻ trực tiếp: Doanh thu đến từ việc bán sản phẩm trực tiếp cho khách hàng cuối cùng. Người bán hưởng lợi nhuận sau khi trừ đi chi phí nhập hàng và phí sàn.
• Dropshipping: Người bán không cần lưu kho, chỉ khi có đơn hàng thì mới nhập hàng từ nhà cung cấp để giao cho khách. Đây là mô hình giảm thiểu rủi ro về hàng tồn kho nhưng có thể gặp rủi ro về giao hàng và chất lượng sản phẩm.
• Affiliate (Tiếp thị liên kết): Một số sàn hỗ trợ người bán thông qua hình thức tiếp thị liên kết. Người bán hợp tác với các influencer hoặc kênh tiếp thị để quảng bá sản phẩm và trả hoa hồng khi có đơn hàng thành công.

1.2. Cấu trúc chi phí

• Phí dịch vụ: Sàn thương mại điện tử thường thu một khoản phí trên mỗi đơn hàng (hoa hồng từ 1% đến 10% giá trị đơn hàng, tùy theo sàn và ngành hàng).
• Phí vận chuyển: Nếu người bán muốn hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ phí vận chuyển cho khách hàng, khoản này sẽ được tính vào chi phí.
• Phí quảng cáo: Các sàn cho phép người bán quảng cáo sản phẩm của mình thông qua các hình thức như đấu giá từ khóa, quảng cáo hiển thị trên trang chủ hoặc trang tìm kiếm.
• Chi phí nhập hàng và lưu kho: Với người tự quản lý kho hàng, chi phí này có thể cao hơn nếu cần nhập số lượng lớn. Một số sàn như Tiki hoặc Lazada cung cấp dịch vụ Fulfillment, nơi sàn sẽ quản lý kho và giao hàng cho người bán.

1.3. Chiến lược tiếp thị

• Giảm giá và khuyến mãi: Các sàn thường tổ chức các ngày hội mua sắm lớn (9.9, 11.11, Black Friday) tạo cơ hội tăng doanh số thông qua các chương trình giảm giá.
• Quảng cáo trên sàn và ngoài sàn: Người bán có thể dùng tính năng quảng cáo ngay trên sàn hoặc quảng bá qua mạng xã hội (Facebook, Instagram, Tiktok), sử dụng influencer để tạo độ nhận diện.
• Quản lý đánh giá và phản hồi: Tương tác với khách hàng thông qua các phản hồi, đánh giá và tin nhắn trực tiếp giúp tăng uy tín.

1.4. Lợi thế và thách thức

• Lợi thế:
  • Tối ưu chi phí vận hành: Không cần đầu tư vào mặt bằng bán lẻ, giảm chi phí cố định.
  • Tiếp cận thị trường rộng lớn: Sàn thương mại điện tử có lượng người dùng đông đảo, giúp người bán tiếp cận khách hàng dễ dàng hơn.
  • Đa dạng hình thức bán hàng: Người bán có thể đồng thời hoạt động trên nhiều sàn để tối ưu hóa doanh thu.
• Thách thức:
  • Cạnh tranh gay gắt: Các sản phẩm tương tự nhau có thể gây khó khăn trong việc định giá và duy trì sự khác biệt.
  • Phí sàn: Các loại phí khác nhau có thể làm giảm biên lợi nhuận, đặc biệt là với sản phẩm có giá trị thấp.
  • Quản lý tồn kho và vận chuyển: Phải xử lý nhanh các vấn đề về tồn kho và giao hàng để tránh tình trạng hủy đơn và phản hồi tiêu cực từ khách hàng.

1.5. Xu hướng và triển vọng

• Các sàn thương mại điện tử đang đầu tư mạnh vào công nghệ AI và dữ liệu để cải thiện trải nghiệm người dùng, tăng cường độ chính xác trong đề xuất sản phẩm, và hỗ trợ người bán với các công cụ phân tích kinh doanh.
• Livestream bán hàng (Tiktok Shop) đang trở thành xu hướng phổ biến, giúp tạo sự kết nối trực tiếp giữa người bán và người mua, nâng cao tỷ lệ chuyển đổi.

1.6. Kết luận

Mô hình kinh doanh bán lẻ trên sàn thương mại điện tử không chỉ giúp người bán dễ dàng tiếp cận người mua mà còn giảm rủi ro về chi phí so với mô hình bán lẻ truyền thống. Tuy nhiên, để thành công, người bán cần có chiến lược tiếp thị, quản lý chi phí hiệu quả và xây dựng uy tín thương hiệu trên sàn.

2. Cách chắc chắn thất bại trong mô hình kinh doanh này

Để hiểu rõ cách đạt được thành công bền vững, việc nhìn nhận những sai lầm phổ biến và những yếu tố dễ dẫn đến thất bại trong mô hình bán lẻ trên sàn thương mại điện tử cũng quan trọng không kém. Dưới đây là những cách gần như chắc chắn dẫn đến thất bại khi kinh doanh trong mô hình này:

2.1. Không có sự khác biệt về sản phẩm

• Cạnh tranh dựa vào giá cả: Cạnh tranh về giá là con đường nhanh nhất để dẫn đến lỗ và kiệt quệ nguồn lực. Nếu bạn chỉ tập trung vào việc bán rẻ hơn đối thủ mà không có bất kỳ điểm khác biệt nào khác, biên lợi nhuận sẽ bị bóp nghẹt, khó tạo ra lợi nhuận.
• Bán các sản phẩm đại trà, phổ biến quá mức: Khi sản phẩm không có gì độc đáo hoặc không có lợi ích vượt trội, khách hàng sẽ không có lý do gì để chọn bạn thay vì những nhà bán khác. Điều này khiến doanh nghiệp của bạn dễ rơi vào cuộc đua giá với những đối thủ khác.

2.2. Dịch vụ khách hàng kém

• Phản hồi chậm, không hỗ trợ khách hàng: Trong môi trường cạnh tranh, khách hàng luôn mong muốn dịch vụ hỗ trợ nhanh chóng. Nếu bạn bỏ qua tin nhắn hoặc chậm trễ trong việc giải quyết các vấn đề, khách hàng sẽ không quay lại và có thể để lại đánh giá tiêu cực.
• Chính sách đổi trả phức tạp hoặc không rõ ràng: Nếu không có chính sách đổi trả rõ ràng, khách hàng sẽ thấy khó chịu và có xu hướng tránh xa cửa hàng của bạn. Sự bất mãn của khách hàng sẽ lan rộng qua các đánh giá xấu trên sàn, làm giảm uy tín cửa hàng.

2.3. Không tối ưu quản lý hàng tồn kho

• Thiếu hàng hoặc tồn kho quá mức: Việc không quản lý hiệu quả hàng tồn kho có thể dẫn đến mất doanh thu do thiếu hàng khi nhu cầu cao hoặc tồn kho dư thừa gây lãng phí vốn. Nếu không có chiến lược kiểm soát hàng tồn kho hiệu quả, bạn sẽ gặp vấn đề về dòng tiền và chi phí kho bãi.
• Không cập nhật thông tin tồn kho kịp thời trên sàn: Sự sai lệch giữa tồn kho thực tế và thông tin trên sàn sẽ gây thất vọng cho khách hàng nếu sản phẩm hết hàng nhưng vẫn được hiển thị. Điều này làm giảm độ tin cậy của cửa hàng.

2.4. Chiến lược marketing và quảng cáo kém hiệu quả

• Quảng cáo không nhắm đúng khách hàng mục tiêu: Nếu bạn đầu tư vào quảng cáo nhưng không hướng đến đúng phân khúc khách hàng, bạn sẽ đốt tiền vào các chiến dịch không hiệu quả, không tạo ra doanh thu.
• Không tận dụng các công cụ và chương trình khuyến mãi của sàn: Bỏ qua các công cụ quảng cáo của sàn hoặc không tham gia các chương trình khuyến mãi đặc biệt có thể khiến bạn mất cơ hội thu hút khách hàng mới. Nếu không nắm bắt được các đợt khuyến mãi này, cửa hàng của bạn dễ bị lu mờ so với đối thủ.

2.5. Không đầu tư vào hình ảnh và mô tả sản phẩm

• Hình ảnh sản phẩm kém chất lượng: Hình ảnh là yếu tố đầu tiên thu hút khách hàng. Sử dụng hình ảnh mờ, thiếu chuyên nghiệp hoặc lấy từ nguồn khác sẽ làm giảm sức hút của sản phẩm, khiến khách hàng không tin tưởng vào chất lượng.
• Mô tả sản phẩm sơ sài, thiếu thông tin: Nếu mô tả sản phẩm không rõ ràng, khách hàng sẽ không hiểu hết giá trị mà sản phẩm mang lại, dễ dẫn đến việc từ bỏ giỏ hàng. Mô tả không chi tiết cũng khiến sản phẩm của bạn dễ bị nhầm lẫn với các sản phẩm giá rẻ khác.

2.6. Không quan tâm đến trải nghiệm khách hàng sau mua

• Bỏ qua khách hàng sau khi bán xong: Không duy trì kết nối với khách hàng sau khi bán sẽ mất đi cơ hội giữ chân khách hàng trung thành và nhận được những đánh giá tích cực. Đánh giá xấu sẽ ảnh hưởng đến uy tín, khiến khách hàng mới do dự khi mua hàng.
• Không có chính sách chăm sóc khách hàng sau mua: Nếu khách hàng gặp vấn đề mà không được hỗ trợ nhanh chóng, họ sẽ để lại những đánh giá tiêu cực, làm giảm điểm đánh giá trung bình và giảm sức cạnh tranh của bạn.

2.7. Thiếu khả năng thích ứng với thay đổi

• Không theo kịp các xu hướng và sự thay đổi trên sàn: Các sàn thương mại điện tử thường xuyên thay đổi chính sách hoặc cập nhật các tính năng mới. Nếu bạn không cập nhật và tận dụng chúng, bạn có thể bỏ lỡ cơ hội tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh và giảm chi phí.
• Không linh hoạt điều chỉnh chiến lược giá: Giá cả trên sàn thay đổi liên tục theo xu hướng và nhu cầu. Nếu bạn không điều chỉnh giá hợp lý để phù hợp với thị trường và tình hình cạnh tranh, doanh nghiệp dễ bị tụt hậu.

2.8. Thiếu kiến thức và không đầu tư vào kỹ năng quản lý

• Không nắm rõ nguyên tắc vận hành trên sàn: Thiếu hiểu biết về các quy định và cơ chế của sàn dễ dẫn đến vi phạm chính sách, gây hậu quả nghiêm trọng như bị khóa tài khoản.
• Không cải thiện kỹ năng quản lý và tối ưu vận hành: Nếu không học hỏi và cải tiến, bạn sẽ dễ bị các đối thủ cạnh tranh vượt mặt, đặc biệt là trong việc quản lý kho hàng, chi phí vận hành và dịch vụ khách hàng.

2.9. Kết luận

Thất bại trong mô hình kinh doanh này thường đến từ việc không tạo ra giá trị thực sự cho khách hàng, thiếu khả năng quản lý hiệu quả, và không có chiến lược cạnh tranh rõ ràng. Để tránh thất bại, người bán cần xây dựng uy tín, chú trọng dịch vụ khách hàng, quản lý tồn kho, và luôn linh hoạt thích ứng với thị trường.

3. Cách chắc chắn thành công trong mô hình kinh doanh này

Để chắc chắn thành công trong mô hình kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada, Tiktok Shop, bạn cần tập trung vào những yếu tố mang lại giá trị thực sự cho khách hàng, tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, và không ngừng cải tiến dịch vụ. Dưới đây là các chiến lược quan trọng giúp đảm bảo thành công trong mô hình này:

3.1. Tạo sự khác biệt cho sản phẩm và thương hiệu

• Chọn lọc sản phẩm đặc biệt: Thay vì cạnh tranh với các sản phẩm phổ thông, hãy tìm các sản phẩm có đặc điểm nổi bật hoặc độc quyền. Có thể tập trung vào sản phẩm có tính năng hoặc kiểu dáng đặc biệt để tạo ấn tượng riêng.
• Xây dựng thương hiệu mạnh: Dù là bán trên sàn, bạn vẫn cần phát triển thương hiệu riêng. Sử dụng bao bì đặc trưng, logo riêng, và kể câu chuyện thương hiệu để khách hàng dễ nhớ và dễ nhận diện.

3.2. Chăm sóc dịch vụ khách hàng tận tâm

• Phản hồi nhanh chóng và chuyên nghiệp: Đảm bảo bạn phản hồi mọi câu hỏi và yêu cầu của khách hàng trong thời gian ngắn nhất có thể. Điều này tạo cảm giác tin tưởng và cho thấy bạn luôn sẵn sàng hỗ trợ.
• Duy trì mối quan hệ sau bán hàng: Gửi lời cảm ơn sau khi mua, hoặc cung cấp ưu đãi đặc biệt cho khách hàng quay lại. Xây dựng lòng trung thành giúp bạn có lượng khách hàng lâu dài, giảm chi phí tìm kiếm khách hàng mới.

3.3. Đầu tư vào chất lượng hình ảnh và nội dung sản phẩm

• Hình ảnh chất lượng cao và chuyên nghiệp: Sử dụng hình ảnh sản phẩm rõ ràng, từ nhiều góc độ, và cả hình ảnh khách hàng đã sử dụng thực tế. Hình ảnh chất lượng cao không chỉ thu hút mà còn tạo niềm tin cho khách hàng.
• Mô tả sản phẩm chi tiết, chân thực: Viết mô tả rõ ràng về các đặc tính sản phẩm, lợi ích, và cách sử dụng. Khách hàng sẽ cảm thấy hiểu rõ hơn về sản phẩm và yên tâm khi quyết định mua.

3.4. Sử dụng công cụ quảng cáo và chiến lược tiếp thị hiệu quả

• Tận dụng các công cụ quảng cáo của sàn: Các sàn thường có công cụ quảng cáo để tăng hiển thị sản phẩm. Hãy tham gia các chương trình khuyến mãi, flash sale, và sử dụng quảng cáo hiển thị sản phẩm để thu hút nhiều khách hàng hơn.
• Áp dụng tiếp thị đa kênh: Quảng bá sản phẩm qua các nền tảng khác như Facebook, Instagram, hoặc TikTok để kéo khách hàng về sàn. Điều này giúp bạn tiếp cận nhiều đối tượng và tăng lượng truy cập vào gian hàng của mình.

3.5. Quản lý hàng tồn kho và vận hành thông minh

• Kiểm soát hàng tồn kho chặt chẽ: Đảm bảo luôn có hàng cho những sản phẩm bán chạy, tránh tình trạng thiếu hàng đột ngột. Sử dụng công cụ quản lý hàng tồn kho để cập nhật và điều chỉnh mức hàng kịp thời.
• Tối ưu hóa quy trình vận hành và logistics: Lựa chọn đối tác giao hàng uy tín và thường xuyên theo dõi hiệu suất giao hàng để đảm bảo thời gian giao hàng ngắn nhất có thể. Đáp ứng nhu cầu nhanh chóng giúp bạn tạo ấn tượng tốt và khuyến khích khách hàng quay lại.

3.6. Tận dụng các đánh giá tích cực và xây dựng uy tín

• Khuyến khích đánh giá tốt từ khách hàng: Sau khi mua hàng, bạn có thể gửi lời nhắc nhở hoặc ưu đãi nhỏ để khuyến khích khách hàng để lại đánh giá. Đánh giá tích cực là yếu tố quan trọng giúp tăng cường uy tín trên sàn.
• Xử lý tốt phản hồi tiêu cực: Khi có đánh giá tiêu cực, phản hồi chuyên nghiệp và đề xuất cách giải quyết để giảm thiểu tác động xấu. Khả năng xử lý tốt các tình huống khó khăn sẽ tạo dựng niềm tin của khách hàng.

3.7. Linh hoạt trong giá cả và chương trình ưu đãi

• Điều chỉnh giá cả hợp lý theo nhu cầu thị trường: Liên tục theo dõi giá cả của đối thủ và thị trường để điều chỉnh giá phù hợp. Giá cạnh tranh giúp bạn thu hút nhiều khách hàng hơn mà vẫn đảm bảo lợi nhuận.
• Áp dụng chương trình ưu đãi thông minh: Thay vì giảm giá mạnh, hãy cung cấp các ưu đãi như miễn phí vận chuyển, giảm giá khi mua kèm, hoặc tích điểm thưởng để tăng giá trị mua hàng và thúc đẩy khách hàng chi tiêu nhiều hơn.

3.8. Phân tích và tối ưu hóa dựa trên dữ liệu

• Theo dõi chỉ số hiệu suất bán hàng: Sử dụng dữ liệu từ sàn để đánh giá hiệu suất sản phẩm, mức độ quan tâm của khách hàng, và tối ưu hóa danh mục sản phẩm.
• Tận dụng phân tích dữ liệu khách hàng: Hiểu rõ hành vi khách hàng, thời gian mua sắm, và các yếu tố tác động đến quyết định mua giúp bạn tạo ra các chiến dịch tiếp thị hiệu quả hơn và tối ưu hóa sản phẩm.

3.9. Liên tục cải tiến và học hỏi

• Cập nhật với xu hướng và thay đổi trên sàn: Các sàn thương mại điện tử thường xuyên cập nhật chính sách, tính năng mới. Bạn nên nắm bắt và tận dụng để không bị lạc hậu so với đối thủ.
• Nâng cao kỹ năng quản lý và bán hàng trực tuyến: Thường xuyên học hỏi, tìm hiểu các khóa học hoặc tài liệu về tối ưu hóa bán hàng, marketing và quản lý kho hàng sẽ giúp bạn thích ứng nhanh với những thay đổi và cạnh tranh lâu dài.

3.10. Kết luận

Để thành công bền vững trong mô hình kinh doanh này, bạn cần tập trung vào tạo giá trị thực sự cho khách hàng, quản lý vận hành hiệu quả và xây dựng uy tín cho thương hiệu. Linh hoạt trong tiếp thị, tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng và không ngừng học hỏi là chìa khóa để giữ vững lợi thế cạnh tranh và tạo dựng thành công lâu dài.