1. Nội dung gây gại (harmful content) là cái gì?

Nội dung gây hại (harmful content) là những nội dung trên các nền tảng truyền thông, mạng xã hội, hoặc internet nói chung có thể gây ra các tác động tiêu cực đến người xem hoặc xã hội. Các loại nội dung gây hại thường bao gồm:

1. Thông tin sai lệch (misinformation) và tin giả (fake news): Đây là những nội dung cung cấp thông tin sai hoặc không có căn cứ, gây hiểu lầm hoặc tạo ra sự hoang mang trong cộng đồng. Ví dụ là tin tức sai lệch về dịch bệnh hoặc bịa đặt thông tin về các nhân vật nổi tiếng.
2. Nội dung bạo lực: Các video, hình ảnh, hoặc mô tả hành động bạo lực có thể kích động sự sợ hãi, lo lắng, hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của người xem, đặc biệt là trẻ em.
3. Nội dung kích động thù hận (hate speech): Đây là những bài viết, bình luận, hoặc video có ngôn từ thù hận, phân biệt đối xử về chủng tộc, giới tính, tôn giáo, khuynh hướng tình dục… Những nội dung này thường gây chia rẽ và làm gia tăng sự thù địch trong xã hội.
4. Lừa đảo và các nội dung độc hại (scams and harmful content): Các nội dung này cố gắng lừa người dùng cung cấp thông tin cá nhân, tài chính hoặc lừa đảo tiền bạc thông qua các phương thức như email giả mạo, tin nhắn, trang web giả.
5. Nội dung bạo lực cực đoan và khủng bố: Các nội dung tuyên truyền hoặc ủng hộ hành động khủng bố, cực đoan, hoặc kích động bạo lực vì mục tiêu chính trị.
6. Nội dung khiêu dâm không phù hợp hoặc lạm dụng tình dục: Các nội dung khiêu dâm không phù hợp, đặc biệt là khi có yếu tố lạm dụng, xâm phạm quyền cá nhân, hoặc liên quan đến trẻ em.
7. Nội dung cổ xúy cho hành vi tự làm hại bản thân: Các nội dung khuyến khích hành vi tự sát, tự làm hại bản thân, hay các hành vi gây nguy hiểm khác.
8. Nội dung tuyên truyền hoặc quảng bá cho các hành vi nguy hiểm: Những nội dung cổ vũ cho các hành vi gây nguy hiểm như sử dụng ma túy, bạo lực băng đảng, hoặc tham gia vào các hoạt động phi pháp.

Việc lan truyền các nội dung này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhận thức, sức khỏe tinh thần, và sự an toàn của người xem, đặc biệt là khi người dùng không nhận thức rõ được các nguy cơ từ những nội dung này.

2. Tại sao các nền tảng video rất khó để kiểm soát nội dung gây hại?

Việc kiểm soát nội dung video trên các nền tảng thực sự là một thách thức lớn, bởi vì:

1. Nội dung video phức tạp hơn văn bản: Video không thể được quét và kiểm duyệt dễ dàng như văn bản. Phân tích nội dung video đòi hỏi công nghệ nhận dạng hình ảnh, âm thanh, và ngữ cảnh phức tạp, và ngay cả khi đó, việc phát hiện chính xác ý nghĩa và mức độ gây hại của nội dung vẫn khó khăn.
2. Khó phát hiện nội dung qua các công cụ tự động: Các nền tảng có thể sử dụng các công cụ tự động như AI để phân tích video, nhưng những công cụ này chưa đạt đến mức có thể hiểu hết ngữ cảnh. Nội dung nhạy cảm, hàm ý hoặc ẩn dụ có thể dễ dàng vượt qua các bộ lọc tự động.
3. Ứng dụng di động không có URL cụ thể cho từng video: Trên ứng dụng di động, video thường được phát trực tiếp mà không có URL cố định để báo cáo, chia sẻ, hoặc kiểm duyệt. Điều này gây khó khăn trong việc theo dõi hoặc báo cáo nội dung.
4. Số lượng video quá lớn: Mỗi phút, hàng trăm giờ video được tải lên các nền tảng lớn như YouTube, TikTok, hoặc Facebook. Khối lượng khổng lồ này làm cho việc kiểm duyệt thủ công trở nên bất khả thi, trong khi AI chưa đủ khả năng xử lý toàn bộ nội dung một cách chính xác.
5. Các chiến thuật né tránh kiểm duyệt của người đăng: Người tạo nội dung có thể dùng các cách như chỉnh sửa nhẹ nội dung, thay đổi từ ngữ hoặc hình ảnh, hoặc thêm các ký tự đặc biệt để vượt qua các bộ lọc tự động.
6. Quản lý và báo cáo vi phạm không đồng nhất: Ứng dụng thường có cơ chế báo cáo nhưng hiệu quả của việc xử lý còn phụ thuộc vào quy trình của mỗi nền tảng. Với các ứng dụng không có URL, việc chia sẻ bằng chứng hoặc gửi báo cáo chi tiết cũng gặp khó khăn hơn.

Để kiểm soát tốt hơn, các nền tảng đang đầu tư vào các hệ thống AI tiên tiến, đồng thời kết hợp cả kiểm duyệt thủ công cho những nội dung nhạy cảm. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao nhất, còn cần sự phối hợp từ người dùng, hệ thống pháp lý và cơ quan quản lý để cùng giám sát và giảm thiểu các nội dung gây hại.

3. Cách để người dùng phòng, tránh nội dung gây hại

Người dùng có thể tự bảo vệ bản thân khỏi nội dung gây hại trên mạng bằng các phương pháp sau:

3.1. Xây dựng ý thức tự bảo vệ khi trực tuyến

• Nhận diện nội dung đáng ngờ: Khi gặp nội dung có dấu hiệu giật gân, tiêu cực hoặc mời gọi hành động bất thường (như đầu tư mạo hiểm, tham gia nhóm kín…), người dùng nên thận trọng và tìm hiểu thêm thông tin từ các nguồn đáng tin cậy.
• Đặt câu hỏi về tính xác thực của nội dung: Luôn tự hỏi về nguồn gốc, mục đích và độ tin cậy của nội dung. Đặc biệt, cần cảnh giác với nội dung mang tính đe dọa, chia rẽ hoặc có xu hướng lừa đảo.

3.2. Sử dụng công cụ chặn và kiểm soát nội dung

• Kích hoạt tính năng kiểm soát của nền tảng: Nhiều mạng xã hội và công cụ trực tuyến có tùy chọn giới hạn hoặc kiểm soát nội dung nhạy cảm. Người dùng có thể tận dụng các tính năng này để hạn chế hiển thị những nội dung không phù hợp.
• Sử dụng phần mềm lọc nội dung: Các công cụ bảo mật như phần mềm diệt virus, phần mềm lọc nội dung, và trình duyệt bảo vệ có thể giúp người dùng lọc bỏ những nội dung nguy hiểm.

3.3. Cẩn trọng khi tham gia và chia sẻ nội dung

• Không chia sẻ nội dung không rõ nguồn gốc: Trước khi chia sẻ, người dùng nên kiểm tra tính xác thực của thông tin, đặc biệt là các tin tức nóng hổi, nhằm tránh vô tình lan truyền nội dung không đúng sự thật hoặc có hại.
• Không tham gia vào các nhóm hoặc hội thảo trực tuyến không rõ danh tính: Những nhóm này có thể trở thành nơi để tội phạm lừa đảo hoặc dụ dỗ người dùng vào các hành vi nguy hiểm.

3.4. Giới hạn và quản lý thời gian trực tuyến

• Quản lý thời gian sử dụng mạng xã hội: Dành quá nhiều thời gian trên mạng có thể khiến người dùng dễ tiếp xúc với nội dung tiêu cực hoặc độc hại. Hạn chế thời gian sử dụng mạng xã hội cũng giúp giảm nguy cơ bị ảnh hưởng xấu.
• Thực hành các hoạt động ngoại tuyến: Để giảm bớt áp lực và tác động tiêu cực từ thế giới ảo, người dùng nên ưu tiên các hoạt động thể chất, tương tác xã hội ngoài đời thực, và phát triển các sở thích lành mạnh.

3.5. Cập nhật kiến thức và kỹ năng số

• Học cách phân biệt thông tin thật – giả: Hiểu về kỹ thuật và công cụ kiểm tra nguồn tin sẽ giúp người dùng phân biệt nội dung đáng tin cậy và nội dung lừa đảo.
• Tìm hiểu về các chiêu trò lừa đảo và cách thức thao túng thông tin trên mạng: Đọc thêm về các kỹ thuật lừa đảo phổ biến trên mạng giúp người dùng tránh bị cuốn vào các nội dung có hại.

3.6. Tham gia các khóa học và chương trình nâng cao nhận thức an toàn mạng

• Khóa học về an toàn mạng và bảo mật thông tin cá nhân: Một số tổ chức hoặc nền tảng có cung cấp các khóa học miễn phí hoặc tư vấn về bảo vệ thông tin cá nhân và nhận biết nội dung độc hại.
• Tham gia cộng đồng người dùng an toàn mạng: Các cộng đồng này có thể là nguồn thông tin hữu ích và là nơi chia sẻ các cảnh báo kịp thời về những nội dung nguy hại trên mạng.

Bằng cách thực hiện các biện pháp này, người dùng có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ tiếp xúc với nội dung độc hại, đồng thời xây dựng một môi trường trực tuyến lành mạnh cho bản thân và cộng đồng.