1. Mô hình kinh doanh của American Express

Mô hình kinh doanh của American Express (Amex) dựa trên các hoạt động chính trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, đặc biệt là trong các mảng thẻ tín dụng, dịch vụ thanh toán và các giải pháp tài chính. Đây là một trong những công ty thẻ tín dụng lớn nhất thế giới và đã xây dựng được thương hiệu mạnh nhờ cung cấp dịch vụ cao cấp, tập trung vào đối tượng khách hàng có thu nhập trung và cao. Dưới đây là các thành phần chính trong mô hình kinh doanh của American Express:

1.1. Sản phẩm và Dịch vụ

• Thẻ tín dụng và thẻ thanh toán: Amex phát hành các loại thẻ tín dụng, thẻ thanh toán (charge cards) cho cá nhân và doanh nghiệp. Những thẻ này thường có nhiều ưu đãi đặc biệt như hoàn tiền, điểm thưởng, dịch vụ ưu tiên và bảo hiểm du lịch, giúp thu hút khách hàng trung thành.
• Dịch vụ tài chính doanh nghiệp: American Express cung cấp các giải pháp thanh toán và tài chính dành cho doanh nghiệp, giúp tối ưu hoá dòng tiền, quản lý chi tiêu và tăng hiệu quả hoạt động.
• Dịch vụ du lịch: Amex cung cấp dịch vụ đặt vé máy bay, khách sạn, và các dịch vụ du lịch cao cấp khác, thường được tích hợp với các chương trình khách hàng thân thiết và ưu đãi cho người dùng thẻ Amex.

1.2. Mô hình doanh thu

• Phí giao dịch từ người bán: Một phần lớn doanh thu của Amex đến từ phí mà các người bán (merchant) phải trả khi họ chấp nhận thanh toán bằng thẻ Amex. Phí này thường cao hơn so với các đối thủ như Visa hay Mastercard.
• Phí thường niên từ người dùng thẻ: American Express thu phí thường niên từ người dùng thẻ, đặc biệt là các thẻ cao cấp với nhiều ưu đãi.
• Lãi suất từ người dùng thẻ tín dụng: Một phần doanh thu của Amex đến từ lãi suất mà người dùng thẻ tín dụng phải trả nếu họ không thanh toán toàn bộ số dư hàng tháng.
• Phí dịch vụ và sản phẩm bổ sung: Amex cũng thu phí từ các dịch vụ như bảo hiểm du lịch, dịch vụ chăm sóc khách hàng VIP, và các dịch vụ tài chính khác dành cho khách hàng doanh nghiệp và cá nhân.

1.3. Đối tượng khách hàng

• Khách hàng cá nhân: Amex tập trung vào các khách hàng có thu nhập trung và cao, những người có nhu cầu sử dụng các dịch vụ và ưu đãi cao cấp như tích điểm, hoàn tiền, và các chương trình chăm sóc đặc biệt.
• Khách hàng doanh nghiệp: American Express cung cấp các giải pháp thanh toán và tài chính cho các doanh nghiệp lớn và nhỏ, đặc biệt là trong việc quản lý chi tiêu và các chương trình thưởng cho nhân viên.

1.4. Mạng lưới giá trị

• Mối quan hệ với người bán: Amex có một mạng lưới rộng khắp các đối tác bán hàng chấp nhận thanh toán bằng thẻ Amex. Họ làm việc chặt chẽ với các nhà bán lẻ, nhà hàng, khách sạn, và các doanh nghiệp khác để cung cấp các ưu đãi và khuyến mãi cho khách hàng.
• Chương trình khách hàng thân thiết: American Express nổi tiếng với các chương trình tích lũy điểm thưởng như “Membership Rewards”, cho phép khách hàng đổi điểm lấy các phần quà, dịch vụ hoặc ưu đãi khác.

1.5. Đổi mới công nghệ

• Ứng dụng công nghệ số: Amex đang tập trung đầu tư vào công nghệ tài chính (FinTech) để nâng cao trải nghiệm khách hàng thông qua các ứng dụng di động, dịch vụ thanh toán không tiếp xúc, ví điện tử và bảo mật dữ liệu.
• Phân tích dữ liệu: Amex sử dụng dữ liệu lớn (Big Data) để hiểu rõ hơn về hành vi tiêu dùng của khách hàng, từ đó cải thiện dịch vụ và tối ưu hóa chiến lược kinh doanh.

1.6. Khác biệt cạnh tranh

• Dịch vụ khách hàng cao cấp: Một trong những yếu tố khiến Amex khác biệt là họ cung cấp dịch vụ khách hàng vượt trội, đặc biệt là cho những khách hàng cao cấp.
• Thương hiệu mạnh và độc quyền: American Express luôn hướng đến việc xây dựng hình ảnh là một thẻ thanh toán cao cấp và độc quyền, khiến khách hàng cảm thấy mình là thành viên của một cộng đồng đặc biệt.

1.7. Chiến lược Marketing

• Tiếp thị qua ưu đãi: Amex thường hợp tác với các nhà bán lẻ, khách sạn, hãng hàng không để cung cấp các chương trình khuyến mãi độc quyền cho người dùng thẻ.
• Quảng bá qua đối tác: Họ thường hợp tác với các tổ chức sự kiện lớn như Liên hoan phim Cannes, Tuần lễ Thời trang New York và các sự kiện thể thao để quảng bá thương hiệu.

1.8. Tổng doanh thu, chi phí, lợi nhuận vài năm gần đây

Trong những năm gần đây, American Express đã ghi nhận doanh thu ấn tượng. Năm 2023, doanh thu đạt 60,5 tỷ USD, tăng 14% so với năm trước. Lợi nhuận ròng cho năm 2023 đạt 6,1 tỷ USD, tương đương với lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu là 8,54 USD. Chi phí hoạt động tăng lên 43 tỷ USD, phản ánh sự đầu tư vào công nghệ và phát triển dịch vụ nhằm mở rộng thị trường. Những con số này cho thấy sự phát triển mạnh mẽ và bền vững của công ty.

Tóm lại, mô hình kinh doanh của American Express tập trung vào việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tài chính cao cấp, cùng với các chương trình ưu đãi giá trị nhằm thu hút và giữ chân khách hàng trung thành. Doanh thu chính của Amex đến từ phí giao dịch, phí thường niên và lãi suất, trong khi lợi thế cạnh tranh chính là dịch vụ khách hàng chất lượng cao và thương hiệu mạnh.

2. Lịch sử American Express

American Express (Amex) có một lịch sử phát triển lâu dài, bắt đầu từ thế kỷ 19, và đã trở thành một trong những công ty dịch vụ tài chính hàng đầu thế giới. Dưới đây là các cột mốc chính trong lịch sử của American Express:

2.1. Thành lập và giai đoạn đầu (1850–1900)

• 1850: American Express được thành lập vào ngày 18 tháng 3 tại Buffalo, New York, bởi Henry Wells, William G. Fargo, và John Butterfield. Ban đầu, công ty hoạt động như một dịch vụ chuyển phát nhanh, vận chuyển hàng hóa, tiền tệ, và thư tín, chủ yếu phục vụ khu vực Đông Bắc Hoa Kỳ.
• 1857: Amex mở rộng sang lĩnh vực vận chuyển vàng thỏi và tiền tệ, phát triển thêm mảng dịch vụ tài chính.
• 1861: Trong cuộc Nội chiến Hoa Kỳ, Amex trở thành nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển chính cho quân đội Liên minh miền Bắc, củng cố vị thế của mình trong ngành vận chuyển.

2.2. Phát triển dịch vụ tài chính (1900–1950)

• 1891: Amex giới thiệu tờ séc du lịch American Express (American Express Travelers Cheques), giúp khách hàng đi du lịch có thể đổi tiền một cách an toàn và thuận tiện. Đây là một bước đột phá quan trọng trong lịch sử công ty, đánh dấu sự chuyển đổi từ vận chuyển sang dịch vụ tài chính.
• 1915: Công ty mở chi nhánh tại nhiều quốc gia khác ngoài Hoa Kỳ, trở thành một trong những công ty tài chính toàn cầu đầu tiên.
• 1917: Trong Thế chiến I, Amex hỗ trợ các quân nhân và thường dân với các dịch vụ tài chính, đặc biệt là thông qua séc du lịch, giúp họ chuyển tiền khi ở nước ngoài.

2.3. Sự phát triển của thẻ tín dụng (1950–1980)

• 1958: American Express giới thiệu thẻ tín dụng đầu tiên của mình, một thẻ “charge card” bằng giấy màu tím, cho phép khách hàng thanh toán các dịch vụ và hàng hóa nhưng yêu cầu thanh toán toàn bộ số dư mỗi tháng. Đây là bước ngoặt lớn giúp Amex bước chân vào lĩnh vực thẻ tín dụng và tài chính cá nhân.
• 1959: Thẻ Amex trở thành thẻ tín dụng đầu tiên được làm bằng nhựa, thay thế thẻ giấy và kim loại trước đó.
• 1966: Công ty bắt đầu cung cấp thẻ tín dụng cho doanh nghiệp, giúp các công ty quản lý chi tiêu của nhân viên dễ dàng hơn.
• 1974: American Express mở rộng ra quốc tế với dịch vụ thẻ tín dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới.

2.4. Tăng trưởng và đa dạng hóa (1980–2000)

• 1981: American Express mua lại Shearson Loeb Rhoades, một công ty môi giới tài chính lớn, mở rộng hoạt động sang lĩnh vực đầu tư và môi giới tài chính. Tuy nhiên, sau này công ty bán lại Shearson do sự khác biệt trong chiến lược kinh doanh.
• 1984: Amex mua lại Lehman Brothers Kuhn Loeb, một công ty đầu tư và tài chính lớn. Tuy nhiên, công ty này cũng được bán đi sau đó trong quá trình tái cơ cấu hoạt động.
• 1991: Amex phát hành Thẻ Xanh (Green Card) và Thẻ Vàng (Gold Card), những sản phẩm cao cấp với nhiều ưu đãi cho khách hàng.

2.5. Thời kỳ hiện đại và mở rộng kỹ thuật số (2000 đến nay)

• 2000: American Express bắt đầu tập trung vào dịch vụ tài chính trực tuyến, cho phép khách hàng quản lý tài khoản và thực hiện các giao dịch qua Internet.
• 2005: Amex bán đi bộ phận dịch vụ tài chính Shearson và Lehman Brothers, chính thức tập trung hoàn toàn vào dịch vụ thẻ tín dụng và các dịch vụ tài chính cá nhân, doanh nghiệp.
• 2008: Trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, American Express được chuyển đổi thành một công ty holding ngân hàng (bank holding company), cho phép công ty tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ từ Chính phủ Mỹ. Điều này giúp Amex vượt qua thời kỳ khủng hoảng và duy trì tính ổn định tài chính.
• 2010: American Express giới thiệu các dịch vụ thanh toán kỹ thuật số, như nền tảng thanh toán “Serve” và hợp tác với Apple Pay, Samsung Pay để tiếp tục phục vụ khách hàng trong kỷ nguyên thanh toán số.
• 2017: Amex mở rộng hoạt động kinh doanh tại các thị trường mới nổi, đặc biệt là Trung Quốc, Ấn Độ và Đông Nam Á, tập trung vào thẻ tín dụng cao cấp và dịch vụ tài chính cho tầng lớp trung lưu và thượng lưu.
• 2021: American Express tiếp tục phát triển và đổi mới với các dịch vụ fintech, tích hợp công nghệ blockchain và AI vào các dịch vụ thanh toán và tài chính.

2.6. Vị thế hiện tại

• Thẻ tín dụng cao cấp: Amex hiện vẫn nổi tiếng với các sản phẩm thẻ tín dụng cao cấp như Platinum Card và Centurion (Black) Card, dành cho những khách hàng giàu có và sẵn sàng chi trả mức phí cao để đổi lấy các dịch vụ và ưu đãi đặc biệt.
• Mạng lưới chấp nhận thẻ: American Express tiếp tục mở rộng mạng lưới đối tác chấp nhận thẻ trên toàn cầu, mặc dù chi phí giao dịch của Amex thường cao hơn so với các đối thủ như Visa và Mastercard.
• Chương trình khách hàng thân thiết: Amex đã xây dựng các chương trình khách hàng thân thiết và tích lũy điểm thưởng mạnh mẽ, giúp khách hàng có thể sử dụng điểm để đổi các ưu đãi du lịch, mua sắm và dịch vụ cao cấp.

2.7. Tầm quan trọng và tác động

• Đổi mới trong dịch vụ tài chính: Với các phát minh như séc du lịch và thẻ tín dụng cao cấp, American Express đã có những đóng góp to lớn trong việc định hình ngành dịch vụ tài chính và cách người tiêu dùng thực hiện thanh toán trên toàn cầu.
• Thương hiệu mạnh mẽ: Amex hiện là một trong những thương hiệu tài chính đáng tin cậy nhất trên thế giới, với hình ảnh gắn liền với dịch vụ cao cấp, bảo mật và chất lượng vượt trội.

Tóm lại, American Express đã có hành trình phát triển dài và thành công từ một công ty chuyển phát nhanh nhỏ bé thành một tập đoàn tài chính toàn cầu, nổi tiếng với các sản phẩm và dịch vụ cao cấp trong lĩnh vực thẻ tín dụng và tài chính.

3. Lịch sử chủ sở hữu của American Express

American Express (Amex) là một công ty đại chúng có lịch sử dài trong ngành dịch vụ tài chính, nhưng không thuộc sở hữu của một cá nhân hoặc một nhóm sở hữu duy nhất trong thời gian dài. Thay vào đó, quyền sở hữu American Express đã được chia sẻ giữa các nhà đầu tư công qua việc niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Dưới đây là tóm tắt về lịch sử quyền sở hữu của American Express:

3.1. Giai đoạn thành lập và sở hữu ban đầu (1850–1950)

• 1850: American Express được thành lập bởi Henry Wells, William G. Fargo, và John Butterfield. Đây là những nhà sáng lập đầu tiên, cũng là những người chủ sở hữu ban đầu của công ty. Công ty hoạt động như một đối tác hợp danh với các cổ phần được chia cho các nhà sáng lập và một số đối tác đầu tư.
• 1860s–1900s: Trong suốt nửa cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, công ty mở rộng nhanh chóng, và quyền sở hữu dần được chia sẻ giữa các nhà đầu tư khác thông qua việc bán cổ phần, mặc dù gia đình của các nhà sáng lập vẫn giữ cổ phần lớn.
• 1891: Việc phát hành tờ séc du lịch giúp American Express phát triển mạnh mẽ và thu hút thêm nhiều nhà đầu tư, nhưng quyền kiểm soát vẫn chủ yếu thuộc về các nhà sáng lập và các đối tác đầu tư.

3.2. Niêm yết công khai và phát triển (1950–1970)

• 1958: American Express giới thiệu thẻ tín dụng, giúp mở ra một kỷ nguyên mới cho công ty. Đồng thời, công ty bắt đầu chuyển từ một công ty tư nhân thành một công ty niêm yết công khai.
• 1977: American Express chính thức niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE) dưới mã chứng khoán AXP, từ đó cổ phiếu của công ty được giao dịch công khai và sở hữu công ty được phân tán cho các nhà đầu tư trên thị trường.

3.3. Mở rộng và các thương vụ mua bán (1980–1990)

• 1981: American Express mua lại Shearson Loeb Rhoades, một công ty môi giới tài chính lớn. Thời kỳ này, Amex cố gắng mở rộng ảnh hưởng trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, ngân hàng đầu tư và môi giới. Tuy nhiên, những thương vụ mua bán này không thành công lâu dài, và quyền sở hữu của American Express trong các công ty tài chính này giảm dần.
• 1993: Amex quyết định bán lại Lehman Brothers và Shearson, quay trở lại tập trung vào thẻ tín dụng và các dịch vụ tài chính chính của mình, từ bỏ tham vọng trở thành một ngân hàng đầu tư lớn.

3.4. Thời kỳ hiện đại và quyền sở hữu (2000 đến nay)

• Quyền sở hữu công khai: Kể từ khi niêm yết công khai, American Express thuộc về các cổ đông và nhà đầu tư công khai. Quyền sở hữu được phân phối giữa các tổ chức tài chính, quỹ đầu tư, và các cá nhân nắm giữ cổ phiếu của công ty trên thị trường chứng khoán.
• Cổ đông lớn: Trong các năm gần đây, một số nhà đầu tư tổ chức lớn đã giữ các cổ phần đáng kể tại American Express, bao gồm:
  • Berkshire Hathaway, công ty đầu tư của tỷ phú Warren Buffett, là một trong những cổ đông lớn nhất của American Express từ thập niên 1990. Buffett đã xem Amex như một khoản đầu tư chiến lược dài hạn và công ty ông hiện sở hữu khoảng 20% cổ phần của Amex.
  • Vanguard Group và BlackRock: Đây là hai trong số các quỹ đầu tư lớn khác, nắm giữ cổ phần của American Express thông qua các quỹ ETF và quỹ đầu tư chỉ số.

3.5. Vai trò của Warren Buffett và Berkshire Hathaway

• 1960s–1990s: Warren Buffett bắt đầu đầu tư vào American Express vào những năm 1960 sau khi công ty vượt qua vụ bê bối “Salad Oil Scandal”. Ông nhận thấy tiềm năng của Amex trong lĩnh vực tài chính và tiếp tục gia tăng cổ phần trong những năm sau đó.
• Từ năm 1990 đến nay: Berkshire Hathaway trở thành cổ đông lớn nhất của Amex, sở hữu khoảng 151,6 triệu cổ phiếu vào năm 2021, tương đương gần 20% cổ phần của công ty. Buffett đã nhiều lần nhấn mạnh rằng ông coi Amex là một trong những khoản đầu tư quan trọng và là một phần của danh mục đầu tư lâu dài.

3.6. Cổ đông hiện tại

• Hiện nay, cổ phiếu của American Express được nắm giữ bởi một loạt các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, với phần lớn cổ phần do các quỹ đầu tư lớn như Vanguard, BlackRock và Berkshire Hathaway nắm giữ.
• Mặc dù Berkshire Hathaway là cổ đông lớn nhất, nhưng American Express vẫn hoạt động như một công ty độc lập với ban lãnh đạo riêng, không bị kiểm soát hoàn toàn bởi bất kỳ một cá nhân hay tổ chức nào.

3.7. Kết luận

American Express bắt đầu như một công ty tư nhân do một nhóm sáng lập sở hữu, sau đó chuyển đổi thành một công ty đại chúng với quyền sở hữu được chia sẻ giữa các nhà đầu tư công khai. Berkshire Hathaway của Warren Buffett là cổ đông lớn nhất hiện nay, tuy nhiên công ty vẫn duy trì sự độc lập trong hoạt động kinh doanh. Các tổ chức tài chính lớn khác như Vanguard và BlackRock cũng nắm giữ các cổ phần đáng kể trong công ty.

4. Danh sách 10 cổ đông lớn nhất hiện nay của America Express

Dưới đây là danh sách 10 cổ đông lớn nhất của American Express tính đến năm 2024:

Hạng	Cổ đông	Tỷ lệ sở hữu (%)	Số lượng cổ phiếu	Giá trị ước tính (USD)
1	Berkshire Hathaway Inc.	21,33%	151,6 triệu cổ phiếu	41,1 tỷ USD
2	Vanguard Group Inc.	6,36%	45,2 triệu cổ phiếu	12,3 tỷ USD
3	BlackRock Inc.	4,36%	31,0 triệu cổ phiếu	8,4 tỷ USD
4	State Street Corporation	4,12%	29,3 triệu cổ phiếu	7,9 tỷ USD
5	Wellington Management Group LLP	2,69%	19,1 triệu cổ phiếu	5,2 tỷ USD
6	Flaherty & Crumrine, Inc.	0,44%	7,05 triệu cổ phiếu	7 triệu USD
7	PIMCO Europe Ltd.	0,41%	6,55 triệu cổ phiếu	6 triệu USD
8	Smith Capital Investors LLC	0,33%	5,31 triệu cổ phiếu	5 triệu USD
9	Metropolitan West Asset Management LLC	0,28%	4,52 triệu cổ phiếu	4 triệu USD
10	Scottish Widows Schroder Person Wealth (ACD)	0,20%	3,13 triệu cổ phiếu	3 triệu USD

Các con số này thể hiện sự sở hữu lớn của các nhà đầu tư tổ chức trong American Express​.

Hiện nay, không có bằng chứng cụ thể cho thấy các gia đình của Henry Wells, William G. Fargo, hoặc John Butterfield vẫn trực tiếp sở hữu cổ phiếu lớn của các công ty như American Express hay Wells Fargo. Tuy nhiên, hai công ty này đã phát triển thành những tập đoàn công cộng lớn, và phần lớn cổ phần của họ hiện nay thuộc về các nhà đầu tư tổ chức như Berkshire Hathaway và các quỹ đầu tư lớn khác như Vanguard Group và BlackRock.

Mặc dù gia đình của những nhà sáng lập ban đầu có thể đã sở hữu cổ phiếu khi công ty thành lập, sự phân chia cổ phiếu qua các thế hệ và quá trình công ty chuyển từ sở hữu tư nhân sang công ty đại chúng có thể khiến quyền sở hữu cổ phiếu của các gia đình sáng lập giảm đi đáng kể hoặc biến mất theo thời gian.

5. Giới thiệu tổng quan về Henry Wells, William G. Fargo, và John Butterfield

Henry Wells, William G. Fargo, và John Butterfield là ba doanh nhân nổi tiếng thế kỷ 19, có công lớn trong việc phát triển ngành vận tải và tài chính tại Hoa Kỳ. Họ đều đóng vai trò quan trọng trong việc sáng lập các công ty như American Express và Wells Fargo, những doanh nghiệp đã góp phần định hình nền kinh tế Mỹ thời kỳ đầu.

5.1. Henry Wells (1805–1878)

Henry Wells là một nhà kinh doanh người Mỹ, nổi bật với vai trò đồng sáng lập American Express và Wells Fargo & Company. Trước khi tham gia vào ngành tài chính, ông làm việc trong ngành giao thông vận tải. Henry Wells có tầm nhìn sâu rộng về dịch vụ vận tải và tài chính liên bang, đặc biệt là trong việc vận chuyển và phân phối hàng hóa cũng như tiền bạc nhanh chóng và an toàn. Wells từng thành lập Livingston, Wells & Pomeroy Express vào năm 1841 và nhanh chóng mở rộng dịch vụ vận tải đường dài ở phía đông Hoa Kỳ. Sau đó, ông cùng William Fargo thành lập American Express vào năm 1850 và Wells Fargo & Co. vào năm 1852.

5.2. William G. Fargo (1818–1881)

William G. Fargo là một trong những nhân vật quan trọng khác, nổi bật với vai trò đồng sáng lập American Express và Wells Fargo & Company cùng với Henry Wells. Fargo xuất thân từ ngành vận chuyển và nhanh chóng trở thành một trong những người tiên phong của ngành giao thông vận tải. Sau khi thành công với American Express, ông cùng Henry Wells mở rộng kinh doanh sang miền Tây nước Mỹ bằng việc thành lập Wells Fargo vào năm 1852, một dịch vụ tài chính và vận tải phục vụ những người khai hoang và các khu vực mới khai phá. Fargo cũng đã trở thành thị trưởng của thành phố Buffalo, New York từ năm 1862 đến 1866.

5.3. John Butterfield (1801–1869)

John Butterfield là một doanh nhân và người sáng lập ra Butterfield Overland Mail Company, một trong những công ty vận tải hàng đầu thế kỷ 19. Ông không phải là đồng sáng lập của American Express hay Wells Fargo, nhưng ông đã hợp tác với Henry Wells và William G. Fargo để thành lập American Express vào năm 1850. Butterfield đã góp phần tạo nên mạng lưới vận tải lớn nhất của thời kỳ đó, bao gồm các dịch vụ chuyển phát thư và hàng hóa xuyên quốc gia. Dịch vụ Butterfield Overland Mail nổi tiếng với tuyến đường chuyển phát nhanh nhất giữa St. Louis và San Francisco, dài gần 2.800 dặm, trở thành nền tảng cho các hệ thống vận tải bưu chính sau này.