1.7 Competing in a Free Market
Bốn loại cấu trúc thị trường là gì?
Một trong những đặc điểm của hệ thống thị trường tự do là các nhà cung cấp có quyền cạnh tranh với nhau. Số lượng nhà cung cấp trong một thị trường xác định cấu trúc thị trường. Các nhà kinh tế xác định bốn loại cấu trúc thị trường: (1) cạnh tranh hoàn hảo, (2) độc quyền thuần túy, (3) cạnh tranh độc quyền và (4) độc quyền nhóm. Bảng 1.3 tóm tắt các đặc điểm của từng cấu trúc thị trường này.
Cạnh tranh hoàn hảo (Perfect Competition)
Đặc điểm của cạnh tranh hoàn hảo (thuần túy) bao gồm:
- Một số lượng lớn các công ty nhỏ đang có mặt trên thị trường.
- Các công ty bán các sản phẩm tương tự; nghĩa là sản phẩm của mỗi hãng rất giống với sản phẩm của các hãng khác trên thị trường.
- Người mua và người bán trên thị trường có thông tin tốt về giá cả, nguồn cung cấp, v.v.
- Thật dễ dàng để mở một doanh nghiệp mới hoặc đóng một doanh nghiệp hiện có.
| So sánh cấu trúc thị trường | ||||
|---|---|---|---|---|
| Đặc điểm | Cạnh tranh hoàn hảo | Độc quyền thuần túy | Cạnh tranh độc quyền | Độc quyền tập đoàn |
| Số lượng doanh nghiệp tham gia thị trường | Nhiều | Một | Nhiều nhưng ít hơn cạnh tranh hoàn hảo | Ít |
| Khả năng kiểm soát giá của doanh nghiệp | Không có | Cao | Một số | Một số |
| Rào cản gia nhập | Không có | Tuân theo quy định của chính phủ | Ít | Nhiều |
| Sự khác biệt hóa sản phẩm | Rất ít | Không có sản phẩm nào cạnh tranh trực tiếp | Nhấn mạnh vào việc thể hiện sự khác biệt trong sản phẩm | Một số khác biệt |
| Ví dụ | Các sản phẩm nông nghiệp như lúa mì và ngô | Các tiện ích như gas, nước, truyền hình cáp | Cửa hàng bán lẻ quần áo chuyên dụng | Thép, ô tô, hãng hàng không, nhà sản xuất máy bay |
Bảng 1.3
Trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo, các doanh nghiệp bán sản phẩm của mình ở mức giá được xác định hoàn toàn bởi các lực lượng nằm ngoài tầm kiểm soát của họ. Bởi vì các sản phẩm rất giống nhau và mỗi doanh nghiệp chỉ đóng góp một lượng nhỏ vào tổng lượng cung của ngành nên giá cả được xác định bởi cung và cầu. Một công ty tăng giá thậm chí cao hơn một chút so với tỷ giá hiện tại sẽ mất khách hàng. Ví dụ, trên thị trường lúa mì, sản phẩm về cơ bản là giống nhau giữa nhà sản xuất lúa mì này với nhà sản xuất lúa mì khác. Vì vậy, không ai trong số các nhà sản xuất có quyền kiểm soát giá lúa mì.
Cạnh tranh hoàn hảo là một lý tưởng. Không có ngành nào thể hiện tất cả các đặc điểm của nó, nhưng thị trường chứng khoán và một số thị trường nông nghiệp, chẳng hạn như thị trường lúa mì và ngô, là gần nhất. Ví dụ, nông dân có thể bán tất cả cây trồng của mình thông qua các sàn giao dịch hàng hóa quốc gia với giá thị trường hiện tại.
Độc quyền hoàn toàn (Pure Monopoly)
Ngược lại là độc quyền hoàn toàn, cấu trúc thị trường trong đó một doanh nghiệp đơn lẻ chiếm toàn bộ doanh số bán hàng của ngành công nghiệp cho một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể. Doanh nghiệp chính là ngành công nghiệp. Cấu trúc thị trường này được đặc trưng bởi những rào cản vào thị trường – những yếu tố ngăn cản doanh nghiệp mới cạnh tranh bình đẳng với doanh nghiệp hiện tại. Thường những rào cản này là điều kiện công nghệ hoặc pháp lý. Ví dụ, Polaroid giữ nhiều bằng sáng chế lớn về nhiếp ảnh tức thì suốt nhiều năm. Khi Kodak cố gắng tiếp thị máy ảnh tức thì của mình, Polaroid kiện, cáo buộc vi phạm bằng sáng chế. Polaroid thu về hàng triệu đô la từ Kodak. Một rào cản khác có thể là sự kiểm soát của một doanh nghiệp đối với một nguồn tài nguyên thiên nhiên. Ví dụ, DeBeers Consolidated Mines Ltd., kiểm soát hầu hết nguồn cung kim cương nguyên vẹn của thế giới.
Các công ty dịch vụ công cộng, như các công ty khí và nước, là độc quyền tinh khiết. Một số độc quyền được tạo ra thông qua một sắp xếp chính phủ cấm đối thủ cạnh tranh. Dịch vụ Bưu điện Hoa Kỳ hiện là một độc quyền như vậy.
Cạnh tranh Độc quyền (Monopolistic Competition)
Ba đặc điểm định nghĩa cấu trúc thị trường được biết đến là cạnh tranh độc quyền:
- Nhiều doanh nghiệp tham gia thị trường.
- Các doanh nghiệp cung cấp sản phẩm gần giống nhau nhưng vẫn có sự khác biệt.
- Tương đối dễ dàng để gia nhập thị trường.
Trong cạnh tranh độc quyền, các công ty tận dụng sự khác biệt hóa sản phẩm. Các ngành xảy ra cạnh tranh độc quyền bao gồm quần áo, thực phẩm và các sản phẩm tiêu dùng tương tự. Các công ty cạnh tranh độc quyền có nhiều quyền kiểm soát giá hơn so với các công ty cạnh tranh hoàn hảo vì người tiêu dùng không xem sản phẩm là sản phẩm thay thế hoàn hảo. Tuy nhiên, các công ty phải chứng minh sự khác biệt của sản phẩm để biện minh cho mức giá của mình đối với khách hàng. Do đó, các công ty sử dụng quảng cáo để phân biệt sản phẩm của họ với những sản phẩm khác. Những khác biệt như vậy có thể rất quan trọng hoặc hời hợt. Ví dụ: Nike nói “Just Do It” và Tylenol được quảng cáo là dễ tiêu hóa hơn aspirin.
Nhóm độc quyền (Oligopoly)
Một oligopoly có hai đặc điểm chính:
- Một vài doanh nghiệp sản xuất hầu hết hoặc toàn bộ sản phẩm.
- Yêu cầu vốn lớn hoặc các yếu tố khác hạn chế số lượng doanh nghiệp.
Boeing và Airbus Industries (nhà sản xuất máy bay) và Apple và Google (hệ điều hành cho điện thoại thông minh) là những công ty lớn trong các ngành độc quyền nhóm khác nhau.
Với rất ít công ty độc quyền nhóm, những gì một công ty làm sẽ có tác động đến các công ty khác. Do đó, các công ty trong nhóm độc quyền theo dõi nhau chặt chẽ về công nghệ mới, thay đổi và đổi mới sản phẩm, chiến dịch quảng cáo, giá cả, sản xuất và những phát triển khác. Đôi khi họ đi xa đến mức phối hợp các quyết định về giá cả và sản lượng, điều này là bất hợp pháp. Nhiều vụ kiện chống độc quyền – những thách thức pháp lý phát sinh từ các luật được thiết kế để kiểm soát hành vi phản cạnh tranh – xảy ra trong các nhóm độc quyền.
Cấu trúc thị trường của một ngành có thể thay đổi theo thời gian. Lấy ví dụ, viễn thông. Có một thời, AT&T độc quyền về dịch vụ điện thoại đường dài trên toàn quốc. Sau đó, chính phủ Hoa Kỳ chia công ty thành bảy công ty điện thoại khu vực vào năm 1984, mở ra cánh cửa cho sự cạnh tranh lớn hơn. Các công ty khác như MCI và Sprint cũng tham gia vào cuộc cạnh tranh và xây dựng mạng cáp quang hiện đại để giành được khách hàng từ các nhà cung cấp dịch vụ điện thoại truyền thống. Đạo luật Viễn thông năm 1996 lại một lần nữa thay đổi môi trường cạnh tranh bằng cách cho phép các công ty điện thoại địa phương cung cấp dịch vụ đường dài để đổi lấy việc cho phép cạnh tranh vào thị trường địa phương của họ. Ngày nay, các ngành phát thanh truyền hình, máy tính, điện thoại và video đang hội tụ khi các công ty hợp nhất thông qua sáp nhập và mua lại.
Nguồn:
https://openstax.org/books/introduction-business/pages/1-7-competing-in-a-free-market