1. Lý thuyết đầu tư giá trị của Benjamin Graham

Lý thuyết đầu tư giá trị của Benjamin Graham, cha đẻ của đầu tư giá trị, tập trung vào việc mua các cổ phiếu đang bị thị trường định giá thấp hơn so với giá trị nội tại của chúng. Triết lý của ông được xây dựng dựa trên việc phân tích tài chính kỹ lưỡng, sự kiên nhẫn và nguyên tắc an toàn vốn. Dưới đây là các điểm cốt lõi trong lý thuyết đầu tư giá trị của Graham:

---

1.1. Khái niệm giá trị nội tại

• Giá trị nội tại là giá trị thực của một công ty dựa trên các yếu tố cơ bản như lợi nhuận, tài sản, tăng trưởng và tiềm năng trong tương lai.
• Graham nhấn mạnh rằng giá thị trường của một cổ phiếu có thể không phản ánh đúng giá trị nội tại do sự biến động và tâm lý của nhà đầu tư.
• Nhà đầu tư nên mua cổ phiếu khi giá thị trường thấp hơn đáng kể so với giá trị nội tại để tạo ra biên an toàn.

---

1.2. Biên an toàn (Margin of Safety)

• Biên an toàn là nguyên tắc quan trọng nhất trong đầu tư giá trị của Graham. Ông khuyên nhà đầu tư chỉ nên mua cổ phiếu với mức giá thấp hơn ít nhất 30% đến 50% so với giá trị nội tại.
• Ví dụ: Nếu giá trị nội tại của một cổ phiếu là 100 USD, nhà đầu tư chỉ nên mua khi giá thị trường <= 70 USD.
• Biên an toàn giúp nhà đầu tư:
  • Hạn chế rủi ro khi đánh giá sai giá trị nội tại.
  • Tạo cơ hội lợi nhuận lớn hơn khi giá thị trường điều chỉnh về đúng giá trị thật.

---

1.3. Nguyên tắc đầu tư vào cổ phiếu bị đánh giá thấp

Graham khuyến nghị tập trung vào các cổ phiếu đang bị định giá thấp so với giá trị thực. Cụ thể:

• Cổ phiếu có P/E (Price-to-Earnings) thấp: Chỉ số P/E thấp thể hiện giá cổ phiếu tương đối rẻ so với lợi nhuận công ty.
• Cổ phiếu có P/B (Price-to-Book) thấp: Giá trị sổ sách của công ty lớn hơn giá thị trường.
• Cổ phiếu có tỷ suất cổ tức cao: Doanh nghiệp chia cổ tức đều đặn chứng tỏ khả năng tài chính ổn định.
• Cổ phiếu có tỷ lệ nợ thấp và tài sản lớn: Điều này thể hiện công ty có nền tảng tài chính lành mạnh và ít rủi ro.

---

1.4. Phân biệt đầu tư và đầu cơ

• Graham nhấn mạnh sự khác biệt giữa đầu tư và đầu cơ:
  • Đầu tư: Quyết định mua cổ phiếu dựa trên phân tích kỹ lưỡng về giá trị nội tại và tiềm năng dài hạn.
  • Đầu cơ: Mua cổ phiếu dựa trên xu hướng thị trường hoặc kỳ vọng giá ngắn hạn, thiếu cơ sở thực tế.
• Nhà đầu tư giá trị nên tránh xa tâm lý bầy đàn và không bị cuốn vào những cơn sốt thị trường.

---

1.5. Phân tích định lượng và định tính

Graham tin rằng nhà đầu tư cần thực hiện cả phân tích định lượng và phân tích định tính khi đánh giá cổ phiếu:

• Phân tích định lượng:
  • EPS (Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu).
  • P/E (Hệ số giá trên lợi nhuận).
  • P/B (Hệ số giá trên giá trị sổ sách).
  • Tỷ suất cổ tức.
  • Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu (D/E).
• Phân tích định tính:
  • Chất lượng quản lý của công ty.
  • Lợi thế cạnh tranh bền vững (moat).
  • Triển vọng tăng trưởng của ngành.
  • Rủi ro hoạt động và chiến lược kinh doanh.

---

1.6. Phương pháp đầu tư vào “cổ phiếu phòng thủ”

Đối với các nhà đầu tư không có nhiều thời gian và chuyên môn sâu, Graham khuyến nghị lựa chọn cổ phiếu phòng thủ với tiêu chí an toàn cao:

• Doanh nghiệp có lịch sử tăng trưởng lợi nhuận ổn định trong 10 năm.
• Doanh nghiệp có tỷ lệ chi trả cổ tức đều đặn trong nhiều năm.
• Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu thấp.
• Chỉ số P/E và P/B thấp hơn mức trung bình của thị trường.

---

1.7. Danh mục đa dạng hóa

• Graham khuyên nhà đầu tư nên đa dạng hóa danh mục đầu tư để giảm thiểu rủi ro.
• Sở hữu từ 10 đến 30 cổ phiếu khác nhau, ưu tiên các công ty có yếu tố tài chính vững chắc và bị thị trường định giá thấp.

---

1.8. Lý thuyết “Ngài Thị Trường” (Mr. Market)

• Graham ví thị trường chứng khoán như một nhân vật có tên Ngài Thị Trường (Mr. Market), người luôn trong trạng thái không ổn định và cảm xúc thái quá.
• Khi Ngài Thị Trường hưng phấn, giá cổ phiếu sẽ bị đẩy lên cao quá mức. Khi bi quan, giá cổ phiếu sẽ giảm xuống mức quá thấp.
• Nhà đầu tư khôn ngoan không nên bị ảnh hưởng bởi tâm lý của thị trường mà nên mua khi giá thấp và bán khi giá cao.

---

1.9. Kết luận

Lý thuyết đầu tư giá trị của Benjamin Graham tập trung vào việc:

1. Tìm kiếm cổ phiếu bị định giá thấp dựa trên các yếu tố cơ bản.
2. Mua với biên an toàn lớn để giảm thiểu rủi ro.
3. Đầu tư dài hạn, không chạy theo xu hướng ngắn hạn của thị trường.
4. Phân tích kỹ lưỡng các chỉ số tài chính và tiềm năng doanh nghiệp.

1.9. Công thức định giá của Graham

1.9.1. Công thức gốc của Graham (1949)

Công thức đầu tiên được Benjamin Graham giới thiệu trong cuốn sách The Intelligent Investor như sau:

$$Intrinsic Value=EPS×(8.5+2g)$$

Trong đó:

• EPS: Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (Earnings Per Share) trong 12 tháng gần nhất.
• 8.5: Hệ số P/E giả định phù hợp với một công ty không tăng trưởng (tăng trưởng bằng 0).
• g: Tốc độ tăng trưởng lợi nhuận kỳ vọng (có thể lấy trung bình 5-10 năm).

Triết lý này vẫn được xem là kim chỉ nam cho nhiều nhà đầu tư huyền thoại như Warren Buffett, người đã vận dụng và cải tiến phương pháp đầu tư giá trị để đạt thành công vang dội.

1.9.2. Công thức mở rộng của Graham (1962)

Graham nhận thấy rằng công thức trên còn thiếu yếu tố về lãi suất và rủi ro thị trường, nên ông đã chỉnh sửa thành công thức mới để phù hợp hơn với bối cảnh thị trường.

$$Intrinsic Value = \frac{EPS \times (8.5 + 2g) \times 4.4}{Y}$$

Trong đó:

• EPS: Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu trong 12 tháng gần nhất.
• 8.5: Hệ số P/E của một công ty không tăng trưởng.
• g: Tốc độ tăng trưởng lợi nhuận kỳ vọng (trong tương lai, thường từ 5-10 năm).
• 4.4: Lãi suất trái phiếu AAA của Mỹ vào thời điểm Graham giới thiệu công thức.
• Y: Lãi suất trái phiếu AAA hiện tại (để điều chỉnh giá trị theo lãi suất thị trường).

2. Những thiếu sót trong lý thuyết của Benjamin Graham

Lý thuyết đầu tư giá trị của Benjamin Graham đã đóng góp rất lớn cho thế giới đầu tư, tuy nhiên, trong thực tiễn và điều kiện thị trường hiện đại, một số thiếu sót và hạn chế trong lý thuyết này đã được nhận ra:

---

2.1. Chưa tính đến tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp

• Graham chủ yếu tập trung vào giá trị tài sản hiện tại và các chỉ số cơ bản như EPS, P/B, P/E mà ít chú trọng đến tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp trong tương lai.
• Trong một số trường hợp, những doanh nghiệp có giá trị tài sản lớn nhưng thiếu khả năng tăng trưởng sẽ không mang lại lợi nhuận cao cho nhà đầu tư.
• Ngược lại, các công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững và tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ lại có tiềm năng lớn hơn nhưng có thể bị Graham bỏ qua do định giá cao so với các chỉ số cơ bản.

Ví dụ: Các công ty công nghệ như Apple, Amazon có tốc độ tăng trưởng nhanh, nhưng theo tiêu chuẩn của Graham, chúng có thể bị xem là đắt đỏ và không hấp dẫn.

---

2.2. Phụ thuộc nhiều vào dữ liệu lịch sử

• Graham thường sử dụng dữ liệu tài chính trong quá khứ để đánh giá giá trị nội tại của công ty.
• Tuy nhiên, trong môi trường kinh doanh hiện đại, các yếu tố như công nghệ mới, xu hướng thị trường, hay thay đổi chính sách có thể làm thay đổi tình hình doanh nghiệp một cách nhanh chóng.
• Việc dựa quá nhiều vào dữ liệu lịch sử sẽ dẫn đến việc định giá sai trong bối cảnh tương lai đầy biến động.

Ví dụ: Một công ty có lịch sử lợi nhuận tốt nhưng không thích ứng được với xu hướng mới (ví dụ như chuyển đổi số) sẽ khó duy trì kết quả kinh doanh.

---

2.3. Không phù hợp với các doanh nghiệp không hữu hình (tài sản vô hình)

• Graham chủ yếu dựa vào giá trị tài sản hữu hình (như nhà máy, hàng tồn kho, tiền mặt) để đánh giá công ty.
• Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp hiện đại có giá trị lớn từ tài sản vô hình như thương hiệu, dữ liệu, phần mềm, bằng sáng chế hay lòng trung thành của khách hàng.
• Những công ty như Google, Facebook, và Microsoft có phần lớn giá trị nằm ở tài sản vô hình, điều mà lý thuyết của Graham khó định lượng chính xác.

Ví dụ: Giá trị của một thương hiệu như Coca-Cola không thể đánh giá chỉ dựa trên tài sản hữu hình mà nó sở hữu.

---

2.4. Thị trường hiện đại ít cơ hội định giá thấp

• Thị trường tài chính ngày nay trở nên hiệu quả hơn so với thời kỳ của Graham, nhờ sự phát triển của công nghệ, dữ liệu, và sự tham gia của các nhà đầu tư chuyên nghiệp.
• Việc tìm kiếm các cổ phiếu bị định giá thấp đến mức hấp dẫn như Graham đề xuất ngày càng khó khăn hơn.
• Những cổ phiếu “rẻ” đôi khi chỉ phản ánh rủi ro tiềm ẩn mà thị trường đã nhận ra trước.

Ví dụ: Một công ty có P/E rất thấp có thể là dấu hiệu của một doanh nghiệp đang gặp vấn đề nghiêm trọng mà các nhà đầu tư khác đã nhận ra.

---

2.5. Bỏ qua yếu tố quản trị doanh nghiệp và mô hình kinh doanh

• Graham tập trung nhiều vào số liệu tài chính và giá trị tài sản mà ít xem xét đến chất lượng quản trị, mô hình kinh doanh, hay đội ngũ lãnh đạo của công ty.
• Trong khi đó, một công ty có đội ngũ lãnh đạo xuất sắc và mô hình kinh doanh linh hoạt sẽ có khả năng phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.

Ví dụ: Một doanh nghiệp có quản trị kém dù tài sản lớn nhưng vẫn có thể thua lỗ hoặc phá sản.

---

2.6. Không phù hợp với các cổ phiếu tăng trưởng

• Graham chủ yếu tìm kiếm các cổ phiếu có định giá thấp theo các chỉ số truyền thống, nhưng điều này không phù hợp với cổ phiếu tăng trưởng – những công ty có khả năng mở rộng nhanh chóng trong tương lai.
• Những nhà đầu tư như Philip Fisher và Warren Buffett sau này đã kết hợp giữa phương pháp của Graham và việc tìm kiếm doanh nghiệp tăng trưởng chất lượng cao.

Ví dụ: Các công ty công nghệ như Tesla hay Netflix thường có chỉ số P/E cao, nhưng tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận khiến chúng trở nên hấp dẫn.

---

2.7. Phớt lờ yếu tố vĩ mô và thị trường chung

• Graham ít chú ý đến các yếu tố kinh tế vĩ mô như lạm phát, lãi suất, chính sách tiền tệ hay chu kỳ kinh tế, trong khi đây là những yếu tố ảnh hưởng lớn đến thị trường chứng khoán.
• Ngoài ra, tâm lý thị trường và các xu hướng lớn có thể làm thay đổi định giá của doanh nghiệp trong thời gian ngắn hạn và dài hạn.

---

2.8. Kết luận

Mặc dù lý thuyết đầu tư giá trị của Benjamin Graham đã đặt nền móng quan trọng cho đầu tư hiện đại, nhưng thiếu sót của nó nằm ở việc chưa thích nghi với sự phát triển nhanh chóng của thị trường hiện đại và các doanh nghiệp dựa trên tài sản vô hình. Để khắc phục điều này, nhà đầu tư cần:

1. Kết hợp phân tích định tính (mô hình kinh doanh, quản trị doanh nghiệp) với định lượng.
2. Chú ý đến tăng trưởng và tiềm năng trong tương lai của doanh nghiệp.
3. Hiểu rõ chu kỳ kinh tế và các yếu tố vĩ mô.
4. Không chỉ dựa vào số liệu tài chính quá khứ mà cần tính đến khả năng thích ứng và lợi thế cạnh tranh của công ty.

Warren Buffett, học trò xuất sắc của Graham, đã cải tiến phương pháp này để phù hợp hơn với thời đại, gọi đó là “Đầu tư giá trị kiểu mới”.