1. Mô hình kinh doanh của Amgen

Amgen là một trong những công ty công nghệ sinh học hàng đầu thế giới, và mô hình kinh doanh của họ tập trung vào phát triển, sản xuất, và thương mại hóa các loại thuốc sinh học để điều trị các bệnh hiểm nghèo. Dưới đây là các yếu tố cốt lõi trong mô hình kinh doanh của Amgen:

1.1. Nghiên cứu và Phát triển (R&D)

Amgen đầu tư mạnh vào R&D để khám phá và phát triển các loại thuốc sinh học mới. Công ty sử dụng các công nghệ sinh học tiên tiến, bao gồm kỹ thuật gen và protein, để tạo ra các liệu pháp đột phá cho các bệnh nhân. R&D của Amgen tập trung vào nhiều lĩnh vực, bao gồm:

• Ung thư học
• Viêm khớp và các bệnh viêm khác
• Bệnh tim mạch
• Các bệnh hiếm gặp

1.2. Sản xuất công nghệ sinh học

Amgen không chỉ phát triển các loại thuốc mà còn xây dựng các cơ sở sản xuất quy mô lớn để sản xuất các sản phẩm sinh học này. Khác với thuốc tổng hợp, thuốc sinh học yêu cầu các quy trình sản xuất phức tạp hơn và chi phí cao hơn, thường liên quan đến việc nuôi cấy tế bào hoặc sản xuất protein từ các hệ thống sinh học.

1.3. Thương mại hóa và phân phối

Amgen sử dụng chiến lược thương mại hóa toàn cầu để đưa các sản phẩm thuốc của mình ra thị trường. Họ có mạng lưới phân phối rộng khắp, hợp tác với các công ty dược khác, nhà cung cấp dịch vụ y tế và bệnh viện để tiếp cận người bệnh.

1.4. Các sản phẩm sinh học hàng đầu

Amgen có một số sản phẩm dẫn đầu trên thị trường như:

• Enbrel: Điều trị các bệnh viêm như viêm khớp dạng thấp.
• Neulasta: Điều trị và phòng ngừa tình trạng suy giảm bạch cầu sau khi hóa trị.
• Prolia: Điều trị loãng xương.
• Repatha: Điều trị các bệnh tim mạch, giảm mức cholesterol xấu.

1.5. Chiến lược tăng trưởng thông qua mua lại

Amgen đã mở rộng thông qua việc mua lại các công ty khác. Ví dụ, họ đã mua lại Onyx Pharmaceuticals để tăng cường vị thế của mình trong lĩnh vực ung thư học, và Otezla từ Celgene để mở rộng danh mục sản phẩm điều trị bệnh vảy nến.

1.6. Tập trung vào các giải pháp chăm sóc sức khỏe giá trị cao

Amgen đang chuyển hướng tập trung vào cung cấp các giải pháp chăm sóc sức khỏe giá trị cao hơn, với các liệu pháp có tiềm năng chữa bệnh hoặc cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân trong thời gian dài, nhằm tối ưu hóa chi phí điều trị.

1.7. Công nghệ sinh học và dữ liệu lớn

Amgen đang tận dụng dữ liệu lớn và công nghệ phân tích tiên tiến để tối ưu hóa quy trình nghiên cứu, sản xuất và tiếp cận thị trường, đồng thời cải thiện hiệu quả điều trị.

1.8. Tổng doanh thu, chi phí, lợi nhuận vài năm gần đây

Trong vài năm gần đây, Amgen đã ghi nhận doanh thu và lợi nhuận ổn định với sự tăng trưởng nhất quán. Năm 2023, doanh thu của công ty đạt 28,19 tỷ USD, tăng 7,09% so với năm trước. Chi phí bán hàng và sản xuất tăng cùng doanh thu, với tổng chi phí vận hành lên đến 11,6 tỷ USD trong năm 2023. Tuy nhiên, công ty vẫn duy trì biên lợi nhuận tốt, đạt lợi nhuận ròng 6,7 tỷ USD, phản ánh mức tăng 2,52% từ năm 2022. Đến giữa năm 2024, Amgen tiếp tục tăng trưởng với tổng doanh thu 12 tháng đạt 30,93 tỷ USD, tăng 16,37% so với cùng kỳ, bất chấp chi phí nghiên cứu và phát triển tăng cao trong ngành dược phẩm sinh học.

Mô hình kinh doanh của Amgen kết hợp giữa phát triển sản phẩm sáng tạo và sản xuất chất lượng cao với chiến lược thương mại hóa quốc tế, tạo ra giá trị bền vững cho công ty trong lĩnh vực công nghệ sinh học.

2. Lịch sử Amgen

Amgen (American Genetics) được thành lập vào năm 1980 tại Thousand Oaks, California, và đã phát triển thành một trong những công ty công nghệ sinh học lớn nhất thế giới. Dưới đây là tóm tắt lịch sử của Amgen qua các giai đoạn chính:

2.1. Thập niên 1980: Thành lập và giai đoạn đầu

Amgen ra đời vào năm 1980 bởi một nhóm các nhà khoa học và doanh nhân với tầm nhìn sử dụng công nghệ sinh học để phát triển các loại thuốc mới. Trong giai đoạn đầu, công ty tập trung vào nghiên cứu và phát triển các sản phẩm dược sinh học để điều trị các bệnh nghiêm trọng.

• 1983: Amgen lần đầu tiên phát hành cổ phiếu ra công chúng (IPO) trên sàn giao dịch chứng khoán NASDAQ.
• 1989: Amgen tung ra sản phẩm đầu tiên Epogen (epoetin alfa), một loại thuốc kích thích sản xuất hồng cầu, giúp điều trị bệnh thiếu máu ở bệnh nhân suy thận mãn tính. Đây là một thành tựu đột phá, mang lại doanh thu lớn và định hình danh tiếng của Amgen.

2.2. Thập niên 1990: Phát triển sản phẩm và tăng trưởng

Amgen tiếp tục mở rộng danh mục sản phẩm và phát triển thêm các loại thuốc sinh học.

• 1991: Amgen tung ra Neupogen (filgrastim), một loại thuốc kích thích sản xuất bạch cầu, giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng ở bệnh nhân điều trị ung thư. Neupogen cũng nhanh chóng trở thành một sản phẩm chủ lực của công ty.
• Trong suốt thập kỷ này, Amgen trở thành một công ty công nghệ sinh học hàng đầu với một loạt các sản phẩm đột phá, nhờ vào sự đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển (R&D).

2.3. Thập niên 2000: Mở rộng thông qua mua lại

Vào những năm 2000, Amgen mở rộng thông qua các thương vụ mua lại chiến lược và tiếp tục phát triển thêm nhiều sản phẩm mới.

• 2002: Amgen mua lại Immunex Corporation với giá 16 tỷ USD, giúp họ sở hữu Enbrel, một loại thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp, trở thành sản phẩm bán chạy hàng đầu của công ty.
• 2004: Amgen giới thiệu Aranesp, một loại thuốc cải tiến của Epogen để điều trị thiếu máu.

Giai đoạn này đánh dấu việc Amgen trở thành một trong những công ty có sức ảnh hưởng nhất trong ngành công nghệ sinh học, với danh mục sản phẩm mở rộng và mạng lưới phân phối toàn cầu.

2.4. Thập niên 2010: Đổi mới và tập trung vào sinh học phân tử

Amgen tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu để phát triển các loại thuốc đột phá mới, đặc biệt là trong lĩnh vực ung thư, bệnh tim mạch, và các bệnh hiếm gặp.

• 2011: Amgen giới thiệu Xgeva (denosumab), giúp ngăn ngừa gãy xương ở những người bị ung thư di căn xương.
• 2013: Mua lại Onyx Pharmaceuticals với giá 10.4 tỷ USD, giúp mở rộng danh mục sản phẩm ung thư, bao gồm thuốc điều trị đa u tủy (multiple myeloma) Kyprolis.
• 2015: Ra mắt Repatha (evolocumab), một liệu pháp mới giúp giảm cholesterol xấu (LDL), được phát triển từ các đột phá trong sinh học phân tử.

2.5. Thập niên 2020: Kỷ nguyên mới của công nghệ sinh học

Amgen tiếp tục củng cố vị thế là một công ty dẫn đầu trong lĩnh vực công nghệ sinh học, với chiến lược tập trung vào các loại thuốc có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu y tế chưa được giải quyết.

• 2021: Amgen công bố nhiều hợp tác và mua lại nhằm mở rộng nghiên cứu và phát triển trong các lĩnh vực tiềm năng như bệnh viêm, ung thư, và các bệnh mãn tính.
• 2023: Mua lại Horizon Therapeutics với giá 28 tỷ USD, một thương vụ lớn giúp Amgen mở rộng sang các liệu pháp điều trị bệnh hiếm gặp và tự miễn.

2.6. Ngày nay: Vị trí hàng đầu trong ngành công nghệ sinh học

Amgen hiện nay là một trong những công ty công nghệ sinh học lớn nhất thế giới, với hàng tỷ đô la doanh thu hàng năm và danh mục sản phẩm mạnh mẽ. Công ty đang tiếp tục mở rộng nghiên cứu về các bệnh chưa có phương pháp điều trị và duy trì vai trò quan trọng trong đổi mới y học, đặc biệt là các liệu pháp sinh học tiên tiến.

3. Lịch sử chủ sở hữu của Amgen

Amgen là một công ty đại chúng, tức là thuộc sở hữu của các cổ đông thông qua cổ phiếu niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán. Vì vậy, lịch sử sở hữu của Amgen không phụ thuộc vào một cá nhân hay nhóm cá nhân cụ thể mà là một tập hợp các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân.

Dưới đây là tóm tắt lịch sử chủ sở hữu của Amgen thông qua các giai đoạn quan trọng:

3.1. Thành lập ban đầu (1980)

Amgen được thành lập vào năm 1980 bởi một nhóm các nhà khoa học và doanh nhân với mong muốn tận dụng công nghệ sinh học để phát triển các liệu pháp điều trị bệnh. Một số cá nhân sáng lập nổi bật bao gồm:

• George B. Rathmann: Là Giám đốc điều hành đầu tiên và là một trong những người sáng lập. Rathmann là nhà lãnh đạo đầu tiên của Amgen và đã đóng góp nhiều vào sự thành công ban đầu của công ty. Ông là người dẫn dắt công ty trong giai đoạn phát triển sản phẩm đầu tiên, như Epogen và Neupogen.

Amgen lúc đầu được tài trợ bởi các nhà đầu tư mạo hiểm và các tổ chức tài chính lớn, những người đã cung cấp vốn cho giai đoạn đầu của công ty.

3.2. Cổ phiếu công khai (1983)

Năm 1983, Amgen phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trên sàn giao dịch chứng khoán NASDAQ. Đây là bước ngoặt lớn khi công ty trở thành một công ty đại chúng, cho phép các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức mua cổ phần của Amgen.

Từ thời điểm này, quyền sở hữu Amgen không còn tập trung vào một nhóm sáng lập hay các nhà đầu tư mạo hiểm ban đầu, mà lan rộng ra hàng triệu nhà đầu tư trên toàn cầu.

3.3. Các cổ đông tổ chức lớn

Qua các thập kỷ, quyền sở hữu Amgen chủ yếu nằm trong tay các tổ chức đầu tư lớn như:

• Quỹ đầu tư: Các quỹ như Vanguard Group và BlackRock thường nắm giữ tỷ lệ lớn cổ phần của Amgen. Đây là hai trong số những nhà đầu tư tổ chức lớn nhất thế giới, và họ sở hữu một phần lớn cổ phiếu của nhiều công ty đại chúng.
• Quỹ hưu trí: Nhiều quỹ hưu trí lớn cũng đầu tư vào Amgen, nhờ sự ổn định và tiềm năng tăng trưởng dài hạn của công ty.
• Các nhà đầu tư mạo hiểm ban đầu: Dù giảm bớt vai trò sau khi công ty phát triển, một số nhà đầu tư mạo hiểm ban đầu vẫn giữ một phần cổ phiếu.

3.4. Thay đổi CEO và lãnh đạo

Amgen đã trải qua nhiều đợt thay đổi lãnh đạo, và CEO của công ty cũng có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và hướng đi của công ty:

• George Rathmann (1980-1988): CEO đầu tiên, giúp Amgen phát triển các sản phẩm đầu tiên.
• Gordon M. Binder (1988-2000): Dưới sự lãnh đạo của Binder, Amgen đã phát triển mạnh mẽ và trở thành một công ty công nghệ sinh học hàng đầu thế giới.
• Kevin Sharer (2000-2012): Sharer lãnh đạo công ty trong giai đoạn mở rộng toàn cầu và mua lại nhiều công ty quan trọng.
• Robert A. Bradway (2012-hiện nay): Bradway đã tập trung vào việc mở rộng danh mục sản phẩm và tăng cường sự hiện diện của Amgen trên toàn cầu thông qua nghiên cứu và mua lại chiến lược.

3.5. Mua lại và hợp nhất

Trong suốt lịch sử, Amgen đã mua lại một số công ty dược phẩm và công nghệ sinh học lớn, mở rộng quyền sở hữu của mình. Tuy nhiên, Amgen không bị mua lại bởi bất kỳ công ty nào khác và vẫn duy trì sự độc lập.

3.6. Hiện tại

Hiện tại, cổ phiếu của Amgen được nắm giữ bởi hàng triệu cổ đông, trong đó các nhà đầu tư tổ chức như Vanguard và BlackRock tiếp tục là những cổ đông lớn nhất. Quyền sở hữu phân tán này cho phép Amgen hoạt động với sự linh hoạt và khả năng thu hút vốn lớn để đầu tư vào nghiên cứu và phát triển.

Tóm lại, Amgen không thuộc sở hữu của một cá nhân hay nhóm cố định mà được sở hữu chủ yếu bởi các nhà đầu tư tổ chức lớn và hàng triệu cổ đông trên toàn cầu thông qua cổ phiếu đại chúng.

4. Danh sách 10 cổ đông lớn nhất của Amgen

Dưới đây là danh sách 10 cổ đông lớn nhất của Amgen (theo dữ liệu thường được công bố gần nhất) với tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của họ. Danh sách này chủ yếu gồm các tổ chức đầu tư lớn như quỹ đầu tư và các nhà quản lý tài sản.

STT	Tên cổ đông	Số lượng cổ phiếu sở hữu	Tỷ lệ sở hữu (%)
1	The Vanguard Group, Inc.	~ 47.5 triệu	~ 8.6%
2	BlackRock, Inc.	~ 42.1 triệu	~ 7.7%
3	State Street Corporation	~ 25.5 triệu	~ 4.6%
4	FMR LLC (Fidelity Investments)	~ 15.2 triệu	~ 2.8%
5	Capital World Investors	~ 13.6 triệu	~ 2.5%
6	Geode Capital Management, LLC	~ 9.2 triệu	~ 1.7%
7	Northern Trust Corporation	~ 7.8 triệu	~ 1.4%
8	Bank of America Corporation	~ 6.5 triệu	~ 1.2%
9	T. Rowe Price Associates, Inc	~ 5.9 triệu	~ 1.1%
10	Wellington Management Company	~ 5.5 triệu	~ 1.0%

Lưu ý:

• Số liệu này có thể thay đổi theo thời gian, đặc biệt là do các giao dịch mua bán cổ phiếu và điều chỉnh chiến lược đầu tư của các quỹ.
• Tỷ lệ sở hữu tính toán dựa trên tổng số cổ phiếu của Amgen lưu hành tại thời điểm báo cáo.

Cổ phần của Amgen chủ yếu nằm trong tay các tổ chức tài chính lớn như Vanguard và BlackRock, cho thấy tầm quan trọng của các nhà đầu tư tổ chức trong cơ cấu sở hữu của công ty.